Doğal Yoğunluk Filtresi – ND (Neutral Density) Filtre Nedir? Ne İşe Yarar?

Türkçesi doğal yoğunluk filtresi olarak çevirilen Neutral Density yani ND Filtrelerin ne olduğuna ve bir fotoğraf ekipmanı olarak ND filtrelerin hangi alanlarda kullanıldığına değinmeye çalışacağız. Ayrıca bu yazımızda sizlere ND filtrelerin çeşitlerini ve ışığı azaltma derecelerine göre nasıl numaralandırıldıklarını da detaylandırmaya çalışacağız.

ND Filtre Nedir?

Doğa ve manzara fotoğrafçıları için vazgeçilmez ekipmanlardan birisi olan ND Filtreler sayesinde dışarıdan gelen doğal ışığın yine doğal bir biçimde lensin içinden geçerek sensöre azalarak gitmesi sağlanmaktadır. Bu filtrelerin “neutral” yani “doğal” yoğunluk şeklinde yorumlanmasının en önemli sebeplerinden birisi ise sağlanan bu doğal ışığın azalması aşamasında, renk kaybının olmamasıdır.

ND (Neutral Density) filtreler gri ve siyah cama sahip olup pozlamayı düşüren bir etkiye sahiptirler. Işığın doğal bir şekilde azalması ve yüksek F değerlerinde diyaframı kısarak çekimler yapabilmenizi sağlayan bu filtreler sayesinde gündüz uzun pozlama yapabilme imkanı doğmaktadır. Tabii buna bağlı olarak farklı ND filtrelerin kullanım amacı çeşitlilik göstererek farklı fotoğraf çekim teknikleri de doğal olarak oluşmuştur.

Dereceli (Grad) ND Filtre Nedir?

ND Filtrenin görevi neyse dereceli ND filtenin de görevi ve çalışma mantığı aynıdır. Grad ND filtrenin normal ND Filtre’den farkı gelen ışığın tüm cama yayılarak bir anda geçmesine göre Grad ND filtre cama gelen ışığı belirli bir bölümden başlayarak kademeli olarak azaltır.

Akçakoca Sarıyayla Şelalesi – Nikon D90, f/13, 4sn, 40mm, ISO 200 B+W ND110

Şimdi kısaca ND filtre çeşitlerine bakalım.

Doğal Yoğunluk Filtresi – ND (Neutral Density) Filtre Çeşitleri

Neutral Density (ND) filtreler koyuluk derecelerine göre üretilip çeşitlilik göstermektedirler. Bu doğal yoğunluk filtrelerinin koyuluk derecelerine ise pozlamayı azaltmasından dolayı “pozlama faktörü” yani “exposure factor” denmektedir.

ND filtrelerin koyuluk dereceleri diğer taraftan ışığı azaltma potansiyellerine göre daha çok telaffuz edilmektedir. Genelde ND filtre araması yaptığınızda karşınıza 2x, 3x, 4x gibi rakamlar çıkacaktır. Az önce bahsettiğimiz gibi bu rakamlar o ND filtrenin kaç f stop oranında ışığı azaltacağını ifade etmektedir.

Kısa bir örnek verdiğimizde basit bir hesaplaması olduğunu göreceksiniz. 2x isimli bir ND filtreyi ele alalım. 2x aslında kaç üzeri x 2 demektir ve karşılığında değer olarak 2 verir. 2 üzeri 1 anlamında yani 1 f stop kadar ışığı azaltabileceğini ifade etmektedir. 8x için sorgularsak kaç üzeri x 8 değerini verir. 2 üzeri 3 olacağından burada aslında x değerinin karşılığı 3 olmaktadır. Bu da 3 durak f stop geri gitmektir.

• 2x (1 f stop)
• 4x (2 f stop)
• 8x (3 f stop)
• 64x (6 f stop)
• 1024x (10 f stop)

Aslında yukarıda 2x,3x diye gidenler Hoya’nın sunduğu daha basit bir algoritma ile çalışıyor. Bazı ND filtrelerin üzerinde 0.3, 0.6 gibi ibareler görebilirsiniz. Bu da kısaca 0.3 için 1 stop ışık azalması, 0.6 için 2 f stop, 0.9 olan ise 3 f stop farklılığı ifade eder. Bunu da size kısaca aşağıdaki tabloda sunmuş olalım.

İnkumu – Nikon D90, f/5.6, 1/80, 18mm, ISO 200 ND Filtre yok

İnkumu – Nikon D90, f/22, 62sn, 18mm, ISO 200 B+W ND110 10 stop

Tüm ND Filtreler gri ve siyaha doğru bir renktedirler. Bir neutral density filtrenin kendi rengi koyulaştıkça ve siyaha doğru yaklaştıkça o kadar f stop geri gidecek şekilde ışığı azaltma etkisine sahiptir.

Eğer pozlamayı fotoğraf makinesi aracılığıyla düşürebileceğinizi ve ND filtrelerin gereksiz olduğunu düşünüyorsanız yanıldığınızı söylememiz gerekiyor. Şimdi ise ND filtrenin ne işe yaradığı ve hangi alanlarda ND filtre  kullanarak yapabileceklerinizi kısaca toparlamaya çalışalım.

ND Filtreyi İstediğim Gibi Kullanabilir miyim?

Doğal yoğunluk filtresi olarak anlatmaya çalıştığımız neutral density (ND) filtreleri aynı anda cpl polarizer filtreler ile beraber kullanabilirsiniz. ND filtreler ile Polarizer filtreler kesinlikle farklı göreve sahiptirler. Polarize filtreler yansıma önleyici etkiye sahip bir şekilde renkleri güçlendiren bir yapıya sahiptirler. ND filtrelerin görevi ise yukarıda bahsettiğimiz üzere direkt olarak renk kaybı olmadan ışığı doğal olarak azaltmaktır.

İnkumu – Nikon D90, f/13, 59sn, 18mm, ISO 160 B+W ND110 10 stop

Arzu ederseniz kullandığınız polarizer filtre ile beraber nd filtre kullanabilirsiniz. Ya da üst üste birkaç nd filtreyi beraber de kullanabilirsiniz. Böylelikle kullandığınız nd filtrelerin f stop azaltma etkisine göre pozlama faktörü değişkenlik gösterecektir.

ND Filtreler Ne İşe Yarar?

Gündüz Uzun Pozlama Yapmamızı Sağlar

Manzara fotoğraflarında sıkça gördüğümüz üzere akan suyun ipek gibi bir hal alması ve bulanık gözükmesini sağlayan birbirinden güzel fotoğraflar aslında ND filtre kullanılarak ışığın etkisi azaltılmış ve uzun pozlanmış bir akarsu, şelale veya denizdir. Yani ND filtre ile gündüz uzun pozlama yapabiliriz.

Akçakoca Sarıyayla Şelalesi Nikon D90 f/22, 69sn, 18mm, ISO 200 B+W ND110 Filter

Fazla Işıkta Geniş Diyafram Kullanarak Alan Derinliğini Azaltmamızı Sağlar

Gün ortasında ışığın çok fazla olduğu durumlarda alan derinliğini azaltmak için ND filtre kullanılmaktadır. Çok parlak ortamlarda bazen ışığın azalmasıyla birlikte enstantane değerini değiştirmek fayda etmemektedir. Bu durumda kullanılacak bir ND filtre etkisi ile ışık azaltılabilir ve böylelikle diyafram daha açık bırakılarak netlenen öğe arka plandan ayrı tutulabilir.

Nikon 50mm 1.8 (ND filters ND8 and ND2) 1/160 @F/1.8 ISO 100

Hareket Eden Öğeleri Fotoğrafta Bulanık Gösterme ya da Tamamen Yok Etmemizi Sağlar

Gündüz hareket eden öğeleri (insan, araba vs..) ortadan kaldırmak için ND filtre kullanılabilir. Koyu bir ND filtre kullanılarak beraberinde uzun pozlama süresini de uzun tutabilirsiniz. Yeterince uzun pozlanan bir durumda hareketli öğeler fotoğraftan silinecektir. Ya da ışık azaltma oranınıza göre bulanıklanaşacaktır.

Nikon D70s 2/3sn 50mm f/22 Hoya ND8 filter

Türk Nikon Bonus : ND Filtre Kullanım Tavsiyeleri

1. Neutral density filtre bir bakıma siyah bir camı lensin önüne takmaktır. Ya da fotoğrafçı Peter Hill’in deyimiyle “Bir insan için güneş gözlüğü neyse, bir lens için de ND filtre odur.” Bu yüzden çekim yapmadan önce kompozisyonununuzu ayarlamanız ve kadraja girecek öğeleri hesaba katmanız gerekmektedir. Zira ND filtreyi taktığınız andan itibaren eğer güneşe doğru bir çekim yapmıyorsanız, vizörden baktığınızda muhtemelen karanlıktan başka birşey göremeyeceksiniz.

2. ND filtre ile çekim yaparken aslında uzun pozlama yapacağınızı düşünerek, uzun pozlama çekimlerde yaptığımız tavsiyelerden bir tanesi olan tripod kullanımı karşımıza çıkıyor. Aynı zamanda deklanşöre elle basmanız durumunda titreme oluşacağından süreli çekim ya da uzaktan kumanda kullanmanız tavsiye edilir.

3. ND filtre kullanarak çekim yapıyorsanız fotoğraflarınızı RAW (ham) formatta çekin.

4. Rüzgarın olmadığı ve tripodun titremeyeceği ortamlarda ND filtre kullanmaya özen gösterin.

5. Birinci maddede anlattığımız karanlık ortam için Manuel modda ND filtre takmadan diyafram üzerinden enstantane hızını kullandığınız ND filtre yoğunluğuna göre f stop düşürerek hesaplayabilirsiniz. Bu hesaplama yerine Android için Light Meter ya da iPhone için Light Meter uygulamalarını kullanarak enstantane hızını mevcut ışığa göre hesaplatıp, kullandığınız neutral density filtreye göre f stop düşürerek bir tahminde bulunabilirsiniz.

6. Işığınız bol olsun.